Het gerestaureerde historische Davitorgel van 1710/1742 in de Sint-Antoniuskerk te Houtem – Vilvoorde

Bij de inspeling op 13 mei 2007 van het gerestaureerde Davit-orgel in de Sint-Antoniuskerk te Houtem – Vilvoorde werd een mooie programmabrochure uitgegeven. Bij de opmaak van de hierna volgende tekst is overvloedig gebruik gemaakt van de gewaardeerde bijdragen van Wenceslaus Mertens, Maurits Vermeren en Joris Potvlieghe.
Van het historisch Davit-orgel dateert de orgelkast van 1710 en is oorspronkelijk gemaakt voor de Sint-Bartholomeuskerk te Merksem. Na allerlei tegenslagen, diende dit orgel in 1742 grondig hersteld, vernieuwd en gewijzigd te worden. In de oude orgelkast van 1710 plaatste Davit een nieuw orgel met ouder pijpenmateriaal, waarvan de ontstaansbeschiedenis niet met zekerheid aan te duiden is.
→ (Dit instrument is heden het meest oorspronkelijke van de twee nog bestaande Davit-orgels. Het andere staat in kapel van de Grauwzusters te Velzeke-Ruddershove en werd in 1963 nogal grondig gerestaureerd.)

In 1857 werd te Merksem vastgesteld dat ‘het orgel onzer kerk zoo zeer versleten is, dat het zonder stoornis der goddelijken diensten bijna niet meer kan bespeeld worden’.
In 1860 noteerde men in de kerkrekeningen van de kerkfabriek van Merksem ‘Ontvangen van het kerkbestuur van Hauthem/Vilvoorde de som van achthonderd frs. voor verkoop van het oud Orgel der Kerk van Merxem’.

In 1859 werd het orgel van Merksem overgebracht naar Houtem. Bij die gelegenheid werden waarschijnlijk ook wijzigingen en uitbreidingswerken uitgevoerd. Zijn de aanpassingen gedaan door T. Smets of door Vermeersch?

Sinds 1967 en 1978 ervaart men in Houtem bijzondere belangstelling voor het historisch orgel; dit mede als gevolge van een reeks radiouitzendingen door de toenmalige B.R.T., verzorgd door Gaby Moorgat in1964.
Het orgel wordt ook voorgesteld in het werk van A. FAUCONNIER & P. ROOSE, Het historisch orgel in Vlaanderen: Iia Brabant – arr. Halle – Vilvoorde, M& L., Brussel, 1975, p. 416.
Intussen was het instrument niet meer in een genietbare, bespeelbare toestand.

Verschillende adviezen worden ingewonnen van o.m. A. Deschrevel, Jos Loncke, K. D'Hooghe, G. Potvlieghe, A. Fauconnier en G. Loncke.
In 1975 worden de kerk en het orgel beschermd als monument. Het restauratiedossier werd opgemaakt door Gaby Loncke en kon worden verzonden naar de bevoegde gemeentelijke, provinciale en hogere instanties voor goedkeuring en subsidiëring.

Na 37 jaar kon het gerestaureerde orgel – met Joris Potvlieghe als restaurateur – feestelijk worden ingehuldigd op 13 mei 2007. Peter De Waele en Peter Thomas verzorgden het inauguratieconcert. Het was het bevrijdend eindakkoord en de bekroning van een lange weg doorheen de orgelwoestijn.

Huidige dispositie (toestand G. Davit)

GROOT ORGEL

Register Prestant 4′ Bordon 8′ Cornet IV Fluyt traversière superius Superoktaaf 2′ Fluyt 4′ Quint Fluyt 2 2/3′ Sifflet 1′ Mixtuer III Trompet bas en discant 8′

Auteur anoniem anoniem anoniem anoniem anoniem anoniem anoniem / nieuw nieuw anoniem / nieuw Th. Smet

Bouwjaar 1710 1710 1710 1710 1710 1710 1710 / 2055 2005 1710 / 2005 1831

ECHO

Register Bourdon 8′ Fluyt 4′ Prestant 2′ Quint superius 1 1/3′ Sex altos Mixtuur             Nachtegaal            Tremulant

Auteur nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw

Bouwjaar 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005

De kast en het belangrijkste deel van het pijpwerk dateren uit 1710 en zijn anoniem. De eiken houten kast sluit aan bij de prachtige barokke stijl van de 17-de eeuwse Zuidelijke Nederlanden. De vaardigheid waarmee dit orgelmeubel is vervaardigd verwijst naar een grote traditie en een hoog artistiek niveau.
Zou de orgelkast kunnen gemaakt zijn door Pieter Convent naar het voorbeeld van Stabroek, waar dezelfde meubelmaker meewerkte aan de bouw van een achtvoets Forceville-orgel, vraagt Joris Potvlieghe zich af.

Met de steun van de gemeente